उद्यांचें जग | Udhaanchen Jag

[१] लोकशाहीचे भगत आणि निंदक जादूचा दिवा प्रत्येक युगांत जादूच्या कॅदिलाप्रमाणे एकेका कल्पनेस नसते महत्त्व प्रात होतें; आणि सवसाधारण मनुष्य त्या कल्पनेने पुरा भारावून जातो. चाळू विसाव्या शतकांत “लोकशाही या लक्षवेधक शब्दाची वा कल्पनेची गत तीच झाली आहे. फक्त वसंतत्रच्तु प्राप्त होण्याच्या वेळीं कोकिळा गोड कूजन करू लागते; पण एकदां कां लोकांना एका विशिष्ट कल्पनेचा ध्यास लागला कीं वेळीं अवेळी आणि वाटेल यया क्षेत्रांत त्या कल्पनेच्या नांवाने ओरडण्याची जन्मजात खोड त्यांना लागलेली असंत. एकाद्या कल्पनेचा उदोउदो करण्यास एकदां सुरवात झाली कीं त्या कल्पनेची उत्सवमूर्ती विसर्जन पांवेती तिची टाळ कुटण्यांत ते अहोरात्र मोडतील. असेच लोकशाह्दीचे झालेलं आढळेल. अशा बेफाम स्तुतीस लोकशाहीच्या प्रत्यक्ष व्याख्येपासून सुरवात होते. कोणी तिला “ लोकांच्या ठिकाणीं वसलेली अंतिम राजसत्ता उर्फ सावभोमत्व ” म्हणेल, तर कोणी तिला “ बहुजन समाजाचे राज्य “ असे म्हणेल. तिची व्याख्या कर- तांना “ लोकांच्या हिताकरितांच लोकांकडूनच चालविले जाणार लोकांचंच