प्रस्थान | Prasthaan

कलेवर “ भावविवश आत्मसंभोगा 'चा आरोप केला. हा आरोप विदारक वाटला तरी चोरघड्यांची कला तो नाकारीत नाहीं. त्से पाहिलें तर प्रत्येक कलाकृति ही एक प्रकारें कलात्मक आत्मसंभोगच असते. [मी आत्मप्रोति हा शब्द वापरीन. ] कलावन्त हाच खरा प्रेमवीर असतो आणि व्याच्या स्वतःच्या भावना आणि विचार हें त्याच्या प्रेमाचें अधिष्ठान असतें. ह्यांतूनच त्याच्या प्रतिमेला पालवी फुटते, त्याची कला जन्माला येते. पण चोरघड्यांची “सुषमा” ह्या आरोपाला निर्देशपूर्वक पात्र झाली ह्याचें कारण त्यांच्या कलात्मक प्रेमाचें अधिष्ठान बनलेल्या त्यांच्या भावना कोवळ्या वाटल्या असाव्यात. अथीत्‌ ह्या भावना सजीव व सत्य होत्या ह्याबद्दल कधींच डाका नव्हती. तें कांहींहि असलें तरी आज ह्यांच्या कलेचा कायाकल्प होत आहे. सुषमेच्या काळांत वामनरावांची स्थिति चांदणें प्यालेल्या चकोरासारखी द्योती, तर आज व्यांना जीवन प्यालेल्या ज्ञानपक्ष्याची विदरगधता प्राप्त झालेली दिसते ! आकाशाच्या नीलिम्यांत लेखणी बुडवून त्या वेळीं चोरघडे लिहीत - आज व्यांच्या लेखणीला, क्षणांत दाही दिशा उजळून टाकणाऱ्या सौदामिनीची दीप्ति प्राप्त होत आहे. * सुषमें तल्या शैशवत्मृतींशीं ह्या संग्रहांतल्या सकस “ शैशवस्मती 'ची तुलना केल्याबरोबर हें पटेल. आतां, ही सौदामिनी चोरघड्यांच्या कलावृक्षावरच कोसळेल किंवा काय अशी दका येणें साहजिक आहे. स्वतः चोरघड्यांनींच अशीच कांहींशी दका * प्रस्थान *च्या * आरंभीं * व्यक्त केली आहे. त्यांच्या “ अम्निदिव्या सारख्या आजच्या कल्पनाशील लिखाणाकडे पाहिलें तर अशा शंकेला अवसर राहाण्याचें कारण नाहीं. पण त्याचबरोबर चोरघड्यांच्या कथा, अधिकाधिक प्रमाणांत, ललितनिबंधांचें स्वरूप दृट्टा ]