मराठी साहित्याची रूपरेखा | Marathi Sahityachi Ruprekha

महाराष्ट्रतील राजवीय स्थित्यतरर॑ ९ आभ्रमत्याच्या पडत्या भझाळात महराष्ट्रातील मूळची गटाची किंता खककयाची घराणीं पुन वर डोऊी करू लागलीं असतील, खानदेशाच्या मागात आामीराचे व त्याच्याखाली खुर किंबा राष्ट्रडुटाचें राप्य ह्या काळात असावे. यापैकीच इद्र ग्ट्कूटाचा जयसिंह चालुक्यानें पराभव करून, 'चाळक्य राजवद्याची स्थापना महागष्ट्रात केली, जयचिंह चाळवयानतर रणराग व त्यानतर त्याचा पुन पुलफेशी पहिल हा गादीयर आला हा मोठा पराक्रमी राजा होऊन गर्ग. यानें बदामी (वातापीपूर ) येथें राजघाती स्थापन केली व अश्वमेध यज्ञ केल्र, मगलीहा चाळुक्‍्यानें त्रिपुरीच्या चेदीवंशीय कलचुरीचा पराभयर केला. ब्रदामी येथील लेण्यात मगलीदार्ने विष्णुपूजा सुरू केल्याचा निर्देश आहे. दुसरा युल्पेशी हा तर मोठाच पराक्रमी होता. यानें मौर्य, लार, मालय, गुजर इत्यादिकांचा पराभव देल्य त्याचे पूणे नाय सत्याश्रय श्री. पथ्वीबलभ पुलदेशी महाराज असे होत. अजिंठा येथील एका चित्रात इगणी वद्दील याच पुळकेशीला खलिते देत आहे असे चित्र आहे. याच्याच राज्यात इ. स. ६३९ च्या सुमारास चिनी यातिक ह्युएन्त्सग हा चीनहून फिरत फिरत महाराष्ट्रात भाला होता 'चाहक्य घराणें इ. स, ५१३ पासुन ७५३ पर्यंत चाळू होते. चाडक्य वशातील शेवटचा राजा दुसरा तीर्तियर्मा याचा पराजय दन्तिदुर्ग या राष्ट्रऱूटानें करून, पुनश्व राष्ट्रकूट घराण्याची राजसला प्रस्थापित केली. ई घराणे इ. स॒ ७५३ पासून इ. स. ९७२ पर्यंत सत्ता उपभोगित होतें राष्ट्रकूट घगण्यातील प्रथमचे काहीं राचे अत्यत पगक्रमी झाले दन्तिदुर्गाने चादकयाचा परामय देल्यानतर त्याचा पूर्ण निश्‍पात इष्णराज राष्ट्रफुटानें केल. ह्याच शष्णराजाने वेरूळ येथें आजहि दृष्टीस पडणारे प्रचेड कैल्यस हेणें तयार करविले. तिसऱ्या गोविंद राष्ट्कूटाने आपल्या राज्याचा विखार माळव्यापासुन काचीपूरपययंत केला. ह्या राष्ट्रकुटाच्या कारवीटीतच बुद्धविहार मार्गे पटून शिव य विष्णु थाच्याकरिता भव्य देऊळें जागोजागी डमारलीं गली, बुदघमाचा या काळांत शेवट हयाल्य तरी जैनघर्मोलें आपला टिकाव घरल्य. विद्या व कला हशमा उद्दार भाय याच काळांत मिळाला. राष्ट्रकृटाची राजघानि मान्वखेट किंवा