मराठी लघुलेखन | Marathi Laghulekhan

आकृती क्रमांक ३ १. आकृती ३ मध्ये दर्शविल्याप्रमाणे वर्तुळाचे तिरपे दोन समान भाग केले म्हणजे डाव्या बाजूस जी कोराकृती रेखा तयार होते तिची योजना “ट' आणि 'ठ' या व्यंजनांकरिता केली आहे. “ट' व “ठ' ची संकेतरेखा जाड केली म्हणजे 'ड' व “ढ' ची संकेतरेखा तयार होते. २. वर्तुळाच्या उजव्या बाजूला वरीलप्रमाणे जी कोराकृती रेखा तयार होते तिची योजना “स” या व्यंजनाकरिता केली आहे. ३. अधोभागीच्या कोराकृती रेखेची योजना “न” या व्यंजनाकरिता केली आहे: “न' ची संकेतंरेखा जाड केली म्हणजे “ण' आणि “ड' ची संकेतरेखा तयार होते. 3 व, य आणि ह 'व', 'य' आणि 'ह' या व्यंजनाकरिता अनुक्रमे <” < आणि 1 अथवा ४ या संकेतरेखांची योजना केली आहे. खुलासा १. वरील संकेतरेखांची ओळख झाल्यानंतर एक गोष्ट प्रामुख्याने लक्षात येईल की, काही ठिकाणी एकाच संकेतरेखेची दोन व्यंजनांकरिता योजना केली आहे. उदाहरणार्थ, ---. या संकेतरेखेची योजना “क? आणि 'ख” या व्यंजनाकरिता केली आहे. तसेच । या संकेतरेखेची योजना 'त' आणि '*थ' या व्यंजनांकरिता केली आहे. म्हणजे काही काही व्यंजनांच्या जोड्या ठरवून देण्यात आल्या आहेत आणि अशा प्रत्येक जौडीकरिता एकाच संकेतरेखेची योजना केली आहे. त्या प्रत्येक जोडीपैकी दुसरे व्यंजन मराठी भाषेत पहिल्या व्यंजनाच्या मानाने फारच कमी वेळा येते. लघुलिपीमध्ये लिहिलेले वाचताना अशी एखादी द्विव्यंजनात्मक संकेतरेखा नेमकी कोणत्या व्यंजनाकरिता काढली आहे हे मागच्या पुढच्या संदर्भाविरून सहज समजून येते. परंतु जेथे समजण्यास अडचण पडेल असे वाटत असेल तेथे जोडीतील दुसरे अक्षर सुरवातीस एका लहानशा रेखिकेने काटावे. र