जनुके | HOW DID WE FIND ABOUT GERMS?

जाडसर तुकडे तयार होतात. कांड्यांसारख्या या तुकड्यांना फ्लेमिंगने नाव दिले 'क्रोमोसोम', या ग्रीक शब्दाचा अर्थ आहे 'रंगीत वस्तू. अर्धात, क्रोमोसोम्सना (गुणसूत्र /रंगसूत्र) स्वत:चा असा रंग नसतो; पण फ्लेमिंगने विशेष रंग त्यांच्यात मिसळल्यावर ते रंगीत दिसू लागले होतें. पेशींचे विभाजन सुरू झाले की प्रत्येक रंगसूत्र आपल्यासारखेच आणखी एक रंगसूत्र तयार करते, म्हणजे एकाच्या जागी दोन रंगसूत्रे होतात. मग त्या गाश््याभ्रोवतीचे पातळ आवरण विरघळून नाहीसे होते. दुप्पट झालेली सर्व रंगसूत्रे पेशीच्या केंद्राशी एकत्र येतात व नंतर दूर होतात. रंगसूत्रांच्या प्रत्येक जोडीतील एक रंगसूत्र पेशीच्या एका टोकाला जातें, तर दुसरे त्याच्या विरुद्ध बाजूच्या टोकाला जाते. अशा प्रकारे पेशीच्या दोन्ही टोकांना रंगसूत्रांचा एक संपूर्ण संच तयार होतो. रंगसूत्ांच्या प्रत्येक संचाभोवती एक नवे पातळ आवरण तयार होते व पेशीच्या दोन टोकांना दोन नवे गाभे तयार होतात. मग पेशीचा मध्यभाग चिमटीत पकडल्यासारखा एकत्र येतो व पेशीचे दोन भाग होतात. आता प्रत्येकात एक स्वतत्र गाभा असणाऱ्या दोन पेशी तयार झाल्या. फ्लेमिंगचे कार्य इतरांनी पुढे चालू ठेवले. यापैकी एक होता एडुवार्ड फॉन बेनेडेन (१८४६-१९१0) हा बेल्जियन जीवशाखज्ञ. १८८७ सालीं बेनेडेनने दाखवून दिले की, एकाच प्रकारच्या वनस्पती किंवा प्राण्यांच्या सर्व पेशीतील रंगसूत्वांची संख्या ठराविकच असते. पेशींचे विभाजन होताना प्रथम ही संख्या दुप्पट होते, म्हणजें विभाजनानंतर नव्याने तयार झालेल्या प्रत्येक पेशीत मूळच्या पेशीइतकीच रंगसूत्रे असतात उदाहरणार्थ, प्रत्येक मानवी पेशीत ४६ रंगसूत्रे असतात हे २८ । जनुके आता आपल्याला माहीत आहे. पेशीचे विभाजन होताना प्रत्येक रंगसूत् आपल्याप्रमाणेच आणखी एक रंगसूत्र बनवते. म्हणून पेशीत त्या वेळी ९२ रंगसूत्रे असतात. यापैकी ४६ पेशीच्या एका टोकाला जातात व ४६ दुसऱ्या टोकाला. अखेर प्रत्येकी ४६ रंगसूत्रे असणाऱ्या दोन स्वतंत्र पेशी तयार होतात. लिंगसूचक पेशी बनताना मात्र प्रत्येकीत रंगसूत्राचा फक्त अर्धाच संच येतो. या प्रक्रियेला अर्धसूत्री विभाजन' (मिऑसिस) म्हणतात व यातील विभाजनाच्या प्रक्रियेला 'रिडक्शन डिव्हिज असे नाव आहे. याचा अर्थ, प्राणी द वनस्पती यांच्यातील शुक्राणूंमध्ये व अंडपेशीत नेहमीपेक्षा फक्त अर्धीच रंगसूत्रे असतात. म्हणजे प्रत्येक मानवी पेशीत जरी ४६ क्ोमोसोम्स असले. तरी शुक्राणू व मिऑसिस - अर्धमूत्री विभाजन नराच्या लिंगवण्चक स्वीबीजाच्या सिंगदाचक पैबीचे अर्धसूवी विभाजन पेशीचे अर्धसूत्री विभाजन जनुके । २९