डायनोसोर | HOW DID WE KNOW ABOUT DINOSAURS ?

एका विशिष्ट जीवाश्माची माहिती क्युवियेच्या कानावर आली. हाडे असणाऱ्या प्राण्यांप्रमाणेच त्यालाही चार पाय होते. मात्र, विशेष म्हणजे याचे पुढचे पाय खूपच लांब असावेत असे दिसत होते. या जीवाश्माचे फोटो होते आणि १८१२ साली क्युवियेने त्यांचा काळजीपूर्वक अभ्यास केला. त्याची हाडे व हाडांची स्वना ही कोणत्याही सरपटणाऱ्या प्राण्याची असावी तशीच होती, पण या विचित्र पुढच्या पायांचे काय? प्रत्येक पुढच्या पायाला चार चार बोटांसारखी हाडे होती. यापैकी तीन लहान आणि सामान्य तऱ्हेची होती; पण चौथ्या आणि शेवटच्या बोटाची हाडे मात्र खूपच लांब म्हणजे त्या संपूर्ण हाताहूनही लांब होती. केवळ प्रत्येक हाताच्या एका बोटामुळेच तो हात एवढा लांब दिसत होता. २८ | शोधांच्या कथा । डायनोसोर हे एकच बोट इतके लांब का बरे असेल? जर त्या लांब हाडावर कातडीचा एखादा पडद्यासारखा भाग असेल तरच ते बोट इतके लांब असू शकेल, असे क्युवियेला वाटले. अशा तऱ्हेचा पातळ पडदा म्हणजे पंख असणार. दुसऱ्या शब्दात सांगायचे तर, तो अभ्यासत असलेल्या प्राचीन काळातील सरपटणाऱ्या प्राण्याला पंख होते म्हणजे त्याला उडता येत असले पाहिजे. क्‍्युवियेने त्याछा 'टेरोडॅक्टिल' हे 'पंखासारखे बोट असणारा' अशा अर्थाचे नाव दिले. कयुवियेच्या या शोधाने भलतीच खळबळ माजली. कारण सध्याच्या जमान्यात तरी असा कोणताच उडणारा सरपटणारा प्राणी अस्तित्वात नाही. क्‍्युवियेने अभ्यास केलेला हा पहिला जीवाश्म काही फारसा मोठा डायनोसोर । शोधांच्या कथा । २९