सुलभ विश्वकोश | Sulabh Vishvkosh

विश्वाविकास ^ 1 पि 1 ++++5०+त/0त1 ~ „` तोरमानारी मेढ. घालबा-लगतो ई गेट त्यांनीं वेदां तीलच , एका चैत नमूद करुन देवी अददि. सी क्वा जरी: वेद मासो तततो दादश प्रजावतः । वेदा य उपजायते ॥ (१. २५८) <: तो धृतव्रत द्वादश मास्त जाणतो घ॒ जो अधिक मातत: उतपन्न ` तो : तोहि: जाणले. - याप्रमणिं सनुष्यासत आपला योगक्षेम ` -नीट चाठविण्याकरितां कालज्ञान करुन व्याव लग. यार्न जी “ -यश्संस्था निसौण केली तिहि व्याने निरनिरस्या काल्पयांदा ; : .घातत्या व त्याकरितां . माकाशाचे विभाग क्न तक्षनाच्‌ ~ प्रदेश. ठरविले प विदिष्ट नक्चत्राव्या सजनिष सूय येण्यास किती ফা सगतो यावरून चिनचूक . वमान ठरविले. या. त्याने “' आँजलेल्या वपमानात आये लोक है उत्तर. ध्ुवाकइ्टन दक्षिणेकडे प्रमण करीत असतां जो फरक पडत . गेला. तो .कर्ता पढत गेला वं दौध रात्रीपापूत देनिक रात्रीपयैत राजिमान्‌ कपे चद्छत गेले याहि गोची मोद त्याने करून ठेवली, पु त्या सपे तपरिल- कड़े पाहण्यावे येंथे आपणांस कारण नाही. स्थूलमाननिं अंति হানা বত না, गणितंशात्रापासुन॒ खगीलशासंराकडे अथवा ज्योतिःशाज्ाकडे त्याने आपली प्रंगाति करून घेतली व या भ्योतिःशास्ाचा अभ्यास त्याने इङ्दु যা নান্তাৰিভা, মূ हण लागते च ते सुरते याचे ज्ञान वेदिक ऋनं कर्न घेतले होते व सूयग्रहणाच्या वेदी सूर्य केव तमानं आच्छादित होतो दी गोट अनिक्यीनीं जाणून नमूद करून ठेवली होती अते आपणांस ऋग्ेदांतव पाहावयांस सांपडतें, ये वे सूर्य स्वमानुस्तमता विध्यदासुरः | अन्य स्तमन्वविन्दन्‌ न द्ान्ये अशक्तुवत्‌ ॥ (क, ५-४०,९ ) আন্ত সান শন स्राठेत्या स्वभानून म्हणजे राहून ` . सूयत अन्यकायनि व्याप त्यात्त अ्ीनीं परत मिव्विला. दौ 2 ও गोष्ट करंण्यावें सासथ्ये इतर कणति नन्दते. শ্বানজল আগ कत फार प्राचीन कारं व्योतिःशासराचै अष्यय॑नं टोत. होत ` ही गेट आपणा प्रतीत होति, ,,. . वपंमरान-- . .; ,;; याप्रमाण चमन दिनमानादि शान-कर्न .पेणेः है. तत्ताङीन. मनुष्यास त्याच्या आवुष्यक्मात आवश्यक होते व तें-ज्यां्नी प्राप्त कंसल .ेतरैःत्याप् त्याच्या समाजांत - मदत प्रात्त झाले, - ततेनच सोखपे ब चान्द्रवप॑ यांत फरक जाद्दे ही गोशहि माहीत होगें हेँहि .. ~ फारमहत्तायें असून त्यावा प्राचीन मानवांच्या आयुष्यक्रेमांतः 5... , फोर सोडा उपयोग होता. उदादरणाभे; दनिततमपील सवं जीवनः ..... ” अस तेंथीर नाश नंदीछा जो ठराविंक वे्ी वाक पूर येतं अतेः ^ च्यावर अवरहभून.ते. त्या पुराव्यां योगाने स्वं नादल.नदीच्या .किनास्याचवीर जमीन जल्प दटोऊन जात अतेव तो पूरः -उरादिकं वेक जरत. अतेः आभि स्या जागी जो गाधः साचतः. -उते' त्यावर . ईजिप्तपधील शती. अवरधून অব. याकता -. तत्कालीन विद्वान्‌ लोक सततं निरीक्षण करून ` हा पूर येण्याची ˆ देढ्‌ आगाऊ : निश्चत.करण्याची. खय्पर करीत असतः वः,सतत . अभ्वाप्ताने त्यांना . तंतं कणि . र्य सलि, व , त्यांनी नाइक. नदीचा पूरव व्याप हा-तारां.आकार्शात दिसु छागण या. गोचा सवेष जोन दिल : घ: त्यप्रमाणं पूरं येण्याची वेक : ते आगाऊ -जादीर करू -लागले: व त्यापु्े . त्याच ` दत्त्व ^“ समाजात वादर.. दे स्मेक तेथील. ञम्भन-अंथवा ` सूयैदेवतेचेच्‌ उपासक. होते, . यावन सूयच -मह॑त्व जगांतील ` सवःरोकप ~. कते वाटत होते: ही गोश स्पष्ट होते. याप्रमाणे नादल्व्या पुरा- ~: वरून ईजिपी- गोकौनौ आपला वधैकाठ उखून आपली वधै गणना. सुरू केटी व चान्दरवभ व. सौखध. यात फरक होतो, जन्दां स्यां कटून अलि तेन त्यंनीं सौखीचा.खीकार कर्न चान्द्रवर्ष छोड़ने दिलें हे यां पुरा सवे. नाइ नदीच्या दोन्‍्दरी तीएंवर्सछ प्रदेशीवर गाठ्यचा थर प्तरत असे व त्यामुकें.जरी पीक. उत्तम येण्यास <~ मदत होत जके तरी ही जमीन :ज्या .निरनिरब्या 'छोकां््यों ~; मालकीची उत्ते त्त्यांच्या शेतांच्या सवे मयादा व .घातलेले वार -:১ वगैरे सर्वे वाहून जात आपणि त्यामुद्ें त्यांस पुन्हा पुन्द्दा/ आप .; आपल्या हक्ाप्रमाणे जमिनीची वांदणी करूंनः ध्योवी लागत: असे, याकरितां जमिनाच्या मोजणीचे शान त्यांस ` आवश्यक. स्याल व यामुल्तेच भूमिति अथवा जमिनीचे मापन करूप्पाच्यां 5 शाजाचे शान त्याच्यामर्य दृर्धिगत झालें, महणूनच या शाजास “ भूमिति हं नांव पलै, „. ६४ ४. । असुरिया देशामर्ध्येंहि: याप्रमाणेच - सूचि “महत्त्व -त्यानी জীভ होते व त्यांरनीहिं आंपले वर्भमान ठखर्े. मात्र त्यांनी ... सूयीच्या अमणाच्या सागाचे बारा समान লাম पादन त्यांस रांशी अंसे नांव दिले व दिवसाचे चारा व-. राचीचे -वारा अंसे ““ विभाग पाइन त््यांत तास असे नांव 'दिले.' त्यांचीं प्ेज्या-/ गणना दश्मानपद्ंतीची नसृून द्ादश्मानपद्धतीची আমলা ` त्यॉँच्या तव संख्यामानांत बांरो या संख्येत्त प्रामुख्य असे, हैं. हादझमान त्पोर्नी चांद्रवषोच्या चारा महिन्यांवरून -घेतलें: होते. व चंद्रदेवतेचे माहत्म्य या:लछोकांत . फार होते, त्यागे : जंसे. महिने वोरा; तशा संदी बारा, दिवप्ताचे' तास..वारा; रीन तास बारां अशी पंख्यामानें त्यार्नी:- ठरविली व तासांचे विभाग जी मिनि तीहि बाराच्या पीने साट ठंरविली, मिनियांयें सेंकंद्हि-* ठं ठरविले व वपाचे दिवघहि तीन साट ठरवि ठ, तत्तेच त्यांनी: सात अद्वावरुन प्रत्येकः विवर्यी चा शरदाचा होर सुयोद्यी उति त्वा अहावरून त्या दिवसास नाव देखन सात-दिवसांच्या भाउव-: