एक शिक्षकी शाला | EK SHIKSHAKI SHALA

१४ हळू पीठेहाट झाली. ह्या गोष्टीला तीन कारणे जबाबदार आहेत. ( १) शिक्षणाचा फैलाव झाला, त्यामुळें खूप मुले ग्राळत येऊं लागलीं. शाळेंत मुळे वाढल्यामुळेंच जादा शिक्षक नेमावे लागले व (एक-शिक्षकी' शाळांचे बहुशिक्षकी शाळां- मध्ये रुपांतर करावे लागलं, (२) ह्या काळांत शिक्षणाचा प्रसार मोठ्या द्यहरांपुरता व जासत वस्तीच्या खेड््यां- पुरताच मर्यादित होता. ह्या ठिकाणी “एक-शिक्षकी' शाळा काढण्याची गरज फारच कमी होती. (३) “'एक-शिक्षकी' शाळांची संख्या पुढील कारणा मुळे विदोष घटली. ल्या दृष्टीने ह कारण विशेष महत्त्वाचं मानले जाते. इंग्लडमध्ये वगनाय- काच्या मदतीने दिक्षण देण्याची पद्धति बद करण्यांत आली ब वर्गांतील मुलांची संख्या घटाविण्य!त आली. इंग्रजी दिक्षण- पद्धतीचे अनुकरण करण्याच्या इच्छेनुसार ह्या दोन गोष्टी करण्यांत आतल्या. व्वकडस वरनायकामार्पत दिक्षण देण्याची प्रथा बंद केली व वगातील मुलांची संख्या कमी केली. हिंदी शिक्षण-तञ्ज्ञांनी ईवग्टेडरचे अनुकरण देठे, आमचे लोक हे विसरले कीं, ज्यावेळी इग्लेडमध्ये शिक्षणाचा स्प प्रसार झाटा व ज्यावेळी टरग्छंडमचील आर्थिक परिश्यिति इतकी सुधारली की, सावत्रिक दिक्षणाच्या कार्यक्रमाला बाय न आणतां विश्षणक्षेत्रांत नव्या नव्या मुंघारणा घडवून आणण्याचे सामथ्ये त्या देश्यांत आलें, त्यावळी, त्या देशाने वर्गनायका- मार्य.त दिक्षण देण्याच्या अथवा एका वर्गात जास्त विद्यार्थी १५ ठेवण्याच्या अक्षा काटकसरीच्या योजना बंद केल्या शिक्षणाचा प्रसार करण्याच्या कामीं भारताला फार हा पला अजून गांठावयाचा होता. देशाचे दारिद्य तर॒ वाढीला क होतेच ; पण त्याबरोबर देशाची ल्यकसख्या पण सारखी वाढत चालली होती. ह्या दोन गोष्टींमुळे स।वॉत्रेक शिक्षणाची जबाबदारी घेण्याची ह्या देशाची ताकद बाढण्या ऐवजीं ती सारखी घटत चालली होती; सबब क्षणिक कार्य र क्रम मिणिर्तांना ज्यायोगे आर्थिक काटकसर साधतां 4 ई्ळ अशा सब पद्धतींचा स्वीकार करणें जरुरीचें होऊन असर्ले की व हिंदुश्थन या दोन देशांतील सामाजिक व आर्थिक क्षेत्रांतील दही विषमता लक्षांत घेतली नाहीं व इग्लंडप्रमाणें या देशांतसुद्धां एका वगात थोडीं मुलें घेणे व विद्यार्थ्या ग शिक्षकाकरवींच सव वेळ शिक्षण देण्याची सर्व व्यवस्था क त या गोष्टींच अगदीं आंघळेपणानें अनुकरण करण्यांत अ च ला सिता असा झाला कां, पूर्वी ज्या कित्येक था क एक-दिक्षकी * शाळा म्हणून चालविल्या गेल्या व त्या ठिकाणीं आतां दोन किंवा आधिक शिक्षक नेमण्यांत बे क ह्या सर्व गोष्टींचा पारेणाम असा झाला कीं “८५५ ल. का व एक-शिक्षकी ' शाळांचे प्रमाण धन त शिक्षणाची सवं सूर्रे शिक्षणखात्या- ह्या एक-दिक्षकी शाळांच्या बर्ख्यत जी घट झाली त्या