ब्रह्मज्ञान व बुवाशाही | Brahmgyan V Buvashahi

ब्रह्मज्ञान च दुवाग्याही द विद्वा*सः प्रजां न कामयन्ते । किं प्रजया करिष्यामो येपां नोड्य- भात्मा नोड्ये छोक इति। ते ह स्म पुव्पषणायाइच विसतिपणायाइच लोकेप- णायाइच व्युत्थायाथ भिक्षाचर्य चरन्ति1? (व्‌ आ.अ. ४ ब्रा. ४ मं. २२.) आत्मलोकाची इच्छा करणारे सन्यासी, पुन, वित्त व छौकिक याच्या एपणा टाकून या मार्गाकडे वळतात. जगांतील विषय, वित्त व लौकिक या संबंधीच्या ज्याच्या सवं इच्छा नष्ट झालेल्या आहेत, तेच चत्तुर्याश्रमी होतात व॑ प्ोक्षविघार करतात. सर्व जग या*तीन एपणातच म्हणजे इच्छांमध्ये्र गुरफ्टळेलें आहे. परमार्थांच्य' मार्गात, विषय, वित्त आाणि लौकिक हे भोठे खळगे धसून सर्व साधक या ना त्या खड्डटयांतच पडतात. एपणात्रयीच्या पलीकडे जाऊन दाम, दम, उपम तितिक्षा, वैराग्य व त्याग या देवी साधनांते रंगून जाणारा' मनूष्य खरोखरीच विरळा असतो ! तीन एपणांचा त्याग हा कांही सामान्य त्याग नव्हे. जगांतील विग्रह, युद्धे व मारामाऱ्या हीं सर्व या एपणा- त्रयोमुळेंच होत आहेत. या तीन एपणा म्हणजे जगांतील त्रिविध पुरुषार्थ होत. परमाथ भ्रंथामध्यें माणसाचे वद, मुमुक्षु, साधक आणि सिद्ध असे चार वर्ग केठेले आहेत. पैकीं सवं जग बद्धच आहे. मुमुक्ष फारच थोटे, साधक लक्षामध्यें एखादा व सिद्ध तर कोटी मतुप्यांमध्यं एखादा असतो की नाहीं याची द्यंकाच बाहे. इतका हा मार्ग खडतर व कठीण ध्ाहे. * मोक्षाधिकाऱ्याविषयी श्रीमत्‌ आद्य शकरात्ार्य लिहितात.--अपरा विद्योविपयी ज्याला विरबिति उत्पन्न झाली आहे तोच' पराबिद्या- थिकारी होतो. आत्मबिययेला संन्यासच विहित आहे. कारण इतर आश्रमातील वंधनें तेथें नसतात. इतर आश्रमातील कमे' न केलीं तर दोष आहे. व कर लागलें तर चित्ताला व्यग्रता येते. दामदमादि साघतांता चतुर्याश्रमच पाहिजे. कारण तेथें अननुष्ठावनिमित्त-प्रत्यवाय साही व शाश्चम- धर्माची व्यग्रता वाहीं. सावकाचे शमदम, उपदाम, तितिक्षा इत्यादि अंतरय साधतांनीं बुद्धीची समता व चित्तक्षुद्धी संपादन केली पाहिजे. “परा व अपरा यशा दोव विद्या असून त्यांच्या सह्ाय्यानेंच अभ्युदय ब