काळिदास | Kalidas

शट १. काढनिणेय अशी विघातें करण्यात कालिदासाचा उद्देश निराळाच होता असे दाखवि- घ्याचा प्रयत्न केला आहे. त्यानी केलेडी कारणपीमासा येणेप्रमाणे -- “ कालिदाप्ताच्या *मालविकाम्तिमिता'त तत्कालीत समाजावर टीका वरून टाळ्या मिळविष्याचा हेतु मुळीच लपत नाही एखाद्या राणीला दारू पिऊन क्षिगछेली अशी रगभूमीवर आणणे, राणीच्या भावाचा अकरमासे- पणा चव्हाट्यावर आणणे इत्यादि गोष्टी माटकात आणण्यास कवीस बरेच पारिष्ट पाहिजे हे उघड बआआहे........ (म्हणून) कवीला क्षापले नाटके प्राचीन काल दाखविणारे आहे यक्षे ढोग वरणे अत्यत उपयुक्त होतें. ग्रावातरया लोकामध्ये राणीची चेष्टा चागली केली म्हणून हशा पिकवा- वयास सापडतो व राणीची देखील तिला दारू पिण्यास ऐतिहासिक आधार आहे अशी' समजूत करून देऊन शावासकी मिळविणे कवीस शक्‍य होते. *' “माळविवारिनिमियरा'तील वरील गोष्टीवरून काढलेली दोन्ही अनुमाने सयुक्तिक भासत नाहीत. शृगवारानतर ५००1५५० वर्षांनी झालेल्या पालिदासास त्या दालाविययी बारीक शारीक माहिती असणे शक्‍य नाही है म्हणणे आम्हास पटत नाही कारण त्याच्याही मतर २००1२५० वर्षांनी होऊन गेलेट्या बाणाच्या 'हर्पचरिता'त त्या कालाविषयी जी माहिती दिसते लो सध्या उपलब्ध अस्ळेल्या कोणत्याही पुराणात दिसत नाही, उदाहरणाथ, या सर्व पुराणात सेनापति पुच्यकित्राने बृहद्रय मौर्यात ठार मारून गादी बळवावली असा उल्लेख आहे पथ त्यास केव्ह्या व पसे मारले याविषयी वांहीय माहिती मिळत नाही. ती माहिती बाणाने, हेप दिश्‍वि- जयास निघाला असता त्यास गजसेन्याधिपवि स्वदगृप्त याने जो. उपदेश बळा, ह्यात पुढीलप्रमाणे दिढी आहे---'सैन्याची पाहणी बरण्याच्या मिपाने मूल इहद्रय राजाला वोलावून सेसापति पुष्यमित्राने त्यास ठार मारणे, * वालिदालानतर विल्येके पर्षांनी होऊन गेळेल्या दिशाखदत्ताला झुंपपाला- व्याही पूर्वी दोडशे दर्षे झाटेऱ्या मगधांतील राज्यत्रातीवर सविस्तर ऐतिहातिर उत्ठेश घाटून नाटव' रचता येतें, धर ह्यापेक्षा वमी वालाच्या व्यदघानार्नंतर कालिदासाम तरी तरे वा बरतां येळ॑ नये ? सध्याच्या वेक्षा जास्त ऐतिहरसिव सापनें फालिदापकाळीं अस्तित्वात असावीत असे वाद प्रापोन काडी राजांच्या वशावळोचे भष्टटे तर त्यांच्या वारयोदींत