भिक्षुणी - रत्नें | Bhikshuni Ratnen

उपोदघात. हसवत “ जितुके कांहीं आपणांसी ठाव । तितुक हळूहळू शिकदाव । शाहणे करुन सोडाव । बहुत जन ॥ '' -देसबाध--१९. १०. १४. प्रस्तुष प्रथाची रचना पालांवाह्मयातील ग्रंथांवर केली आहे. पार्लावाडमय ब्रिपि- टक स्वरूपांत अ'हे, त्या पिटकांतील सुत्तिटक म्हणून जो भाग आहे त्याचे पांच नि- काय (समह) आहेत.त्या बिकायातैकी '* अगत्तर ” निकायातीळ प्रथम संग्रहात “एत- दुर्ग वर्ग ” म्हणून जो विभाग आहे, त्यातील पांचव्या प्यारेग्राफांत असं वाक्य आढ- ळ*4, “ एतदरग भिक्खवे मम साविकान भिक्खुगीन ' * “ मिक्षन', माझ्या श्राविका- भिक्षु्गींमध्यें ह्या अग्र आहेत ” अशा वाक्याने आरंभ करून त्यांत तेरा भिक्षुणींच्या नांवांचा उल्लेख असून ज्या विशिष्ट गुणांत ती भिक्षुणी श्रेष्ठ आहे, त्याचा निदेंवा केला आहे. या प्रंथांत या शिवाय दुसरी माहिती दिलेली नाहव; परंतु बद्धघाषाचायीनी निकायांवर ज्या अट्रकथा ( भाष्ये) लिहिल्या आहेत, त्यापैकीं अगुत्तरनिक.यांतील “ पबोरथपूरणी ” या नांवाच्या अर्थकथत त्या भिक्षु्णीची चरित्रे दिलेली असून त्याव- रच प्रस्तृत ग्रंथांत भर दिलेला आहे. त्याप्रमाणेच “ खुददकीनकाय '” म्हणून सुत्त- पिटकाचा जो पांचवा निकाय आहे, त्यांतील पंधरा किरकोळ पुस्तकांपैकी*' थेरगाथा '” म्हणून एक ग्रथ आहे.या ग्रंथांत बो: स्थाविरा भिक्षुणंन ज्या गाथा गाइलेल्या अहेत,त्यांचा सैप्रह केलेला आहे.त्याची भाषा म्हणचे अत्यन्त जुन्या पालीचा असा नमुना आहे.त्या ग्रंथावर धर्मपाल नांवाच्या कांचीपुरस्थ स्थाविरानें *“ परमत्थदीपनी ? म्हणून जी टीका लिहिली आहे, त्यांतहि या तेरा भिक्षुणींचीं चरिढें दिलेलीं आहेत. प्रस्तुत पुस्तकांत या दोहाचा- हि उपयोग केलेला अहे, हॅ वारंवार दिलेल्या टीपांवरून दिसून येईल. या शिवाय “ ध म्सपद्अदट्रकथा ” म्हणून धम्मपद ग्रंथावरील अद्रकथा, व जातकांच्या अद्रकथच्या आ: रंभीं जोडलेल्या “ निदानकथेचा ' ही पराम्नर्प घेतला आहे.सारांश, है चरित्रें म्हणजे एका विशिष्ट पालांग्रंथार्च भाषांतर नसून शवम्र तितक्या साधनांचा उपयोग करून घेऊन अधुनिक कल्पनांना विशेष जुळती होणारीं अशा चामित्रें मोपांतर स्वरूपांत दिलेलीं आहेल. - - आपल्या महाराष्ट्रांत पाली वाड्मयाचा परचप्र असणोर विद्वान्‌ बाटांवर मोजण्या- इतकेच आहत. उद्दयमाची खरी माहित. करून घण्याची इच्छा, आमच्या पंडितांना क्य़ाप झलिला नाही, अखे दुःखा म्हणावं लागतें. परेतु बुद्धवमं/चे सम्यगूज्ञान करून घ्याबयाब असेल, तर पाळेवक्ष्मयाच अध्ययन अत्वेत आवदगऊ अदे, पाळ!व(दमय म्हणून '