श्री ज्ञानेश्वरी ५ | Shrii Gyaneshvari 5

(७) उजळणी करण्यास व तसेंच प्रत्येक ओर्वींत आहेल्या नामाची, सवेनामाची व विद्दो- षणाची विभक्ति कोणती आहे, क्रियापदाचे रूप कोणच्या काळाचे आहे व आलेले अविकारी शब्द कोणच्या जातीचे आहेत हें प्मजण्यास उपयुक्त होईल. गुरुवये रा, मोडक यांच्या सान्निध्याने आम्हांस शानेश्वरींच्या व्याकरणाचा परिचय झाला व त्यांनीं आम्हांस आपुलकीच्या भावनेने प्रत्येक ओवीचा अन्वय व अर्थ सांगितला, म्हणूनच प्रस्तुत पुस्तक वाचकांच्या उपयोगासाठी आम्हांस सादर करतां आले याबद्दल आम्ह त्याचे अत्यंत आभारी आहा, (४) टीपा व विस्तृत निरूपण :--ग्ुरुवये प्राचार्य ह. भ. प. शंकर वामन उर्प स्रोनोपंत दांडेकर, एम. ए., यांची श्रीजञानेश्वरीच्या पांचव्या अध्यायावर अथपासून इतिपर्यंत जीं प्रगट प्रवचने झालीं, तीं ऐकत असतांना अभ्यासू इत्तीने त्यांचीं जीं त्रोटक टिपणें आम्हीं लिहून घेतलीं त्या टिपणांवरूनच प्रस्तुत अध्यायाचें विस्तृत निख्यण आम्हीं लिहून काढलें व तेंच या पुस्तकांत छापले आहे. परंतु हे निरूपण प्राचार्य दांडेकर यांच्या निरूपणाचा यथातथ्य अनुवाद नव्हे, हे सुज्ञ वाचकांस सांगावयास नको. प्राचाये दांडेकरांच्या निरूपणाचा अनुवाद करण्यास निरूपणांत किमानपक्षी किती गोष्टी यावयास पाहिजेत याचें दिग्द्शन आम्हीं १२ व्या अध्यायाच्या प्रस्तावनेत केलेच आहे. तथापि आम्ही छापलेल्या निख्यणांत जो कांही थोडाबहुत शानाचा प्रकाश असेल तो त्यांचा आहे व त्यांतील दोष व विसंगतपणा हे आमचे आहेत ही गोष्ट या ठिकाणीं सांगणें अवव्य आहे. त्यांचे निरूपण आम्हांस ऐकावयास न मिळतें तर प्रस्तुत निख्यण लिहितां आले असते कीं नाही याची वानवाच असल्यानें त्यांचे उपकार जितके मानावे तितके थोडेच आहेत. उपनिषदामध्ये आत्म्याचें यथाथ स्वरूप सांगणारा आत्मानुभवी वक्ता अतिशय दुलेभ होय असें म्हटलें आहे ( * आश्चर्या वक्ता कुशलोडस्य लब्धा ।?) आधुनिक कालांत तर भातिकशास्रांच्या प्रगतीमुळे व पाश्चिमात्य शिक्षणाच्या संस्कारामुळे आचारसंपन्न, संप्रदायपूर्वेक ज्ञानेश्वरादि महाराष्ट्रीय संतांच्या वाब्ययाचा अभ्यास केलेला, पावात्य वेदान्तांत व पाश्चिमात्य तत्वज्ञानांतही पारे- गत, असा वक्ता मिळणे फारच दुर्लम आहे. परंतु प्राचार्य दांडेकरांच्या ठिकाणी या तिन्हीही गोष्टींचा संयोग झालेला आहे ही गोष्ट सवंश्रुत आहे.