मानस शास्त्र - प्रवेश | Maanasashaastr Pravesh

श्ले] मानसशास्त्राचा प्रारंभ व मनासंबंधीच्या कल्पमा शु प्रधान इन्द्रिय असल्यामुळे * इन्द्रियाणा मनशचास्मि ' असेच भगवंताला सागावे लागले एहिक व्यापारात गृतलेल्या माणसाच्या आध्यात्मिक प्रगतीच्या आड हेच मन येते, उलट आध्यात्मिक मार्गाने उन्नतपद प्राप्त करून देण्याळा हेच मन कारणीभूत होते हे व्यानात आणून “मन एव मनुष्याणा कारण बन्धमोक्षयो ' अजी कल्पना पुढे आली वेदान्तात अत करणाच्या चार वृत्ति मानल्या आहेत मन, बद्ध, अहकार आणि चिल केवळ सोयी- साठी ही कार्यपरत्वे त्रार नावे दिठी, पण वृत्ति एकच । मनाला वकि म्हणण्यात एक प्रकारच ओचित्य माधले आहे वेदान्ती लोश्त्रमाणे इतर दर्शनकारराह मन ही स्वतत्र वस्तु मानताल त्याच्या वर्नन!त्र व कार्यात मात्र अनेक मतसतान्तरे आहेत आ पि ली चि टी र आता ४ > आ आनी पिशी चिविअकिर.... च... पाश्‍चात्य देशात रूढ अपरे, र्‍या गनासवधीच्या कत्पनाके) उत दिल्यास अक्षाच निरनिराळ्या तऱ्हा त्यात दिसून येतात दका नायाच्या फ्रेच तत्त्वज्ञाने मन नावाचा मेदतीलच एक भाग आहे अल्ली कल्या देठेली दिसते. दफातंपूर्वी सॉक्रेटिस, प्ठेटा], अगिस्टॉंटल या तत्त्ववेत्त्यानी 1पन्या तत्त्व. जानविषयक ग्रथातून मनासवधी व बटिमत्तेसवधी य म्तर्वी खताच्या स्वाभाविक प्रवत्तीसबधी थोडीफ'र चर्चा केलेली आढळते पण 'मन* म्हणजे काय याविषयी निश्‍चित कल्पना मात्र कोणीच ननद केटेछी नाही. लाक नावाच्या इमग्िद्ष तत्त्वाने मन म्हणजे एक कारीकरकरीत ए'टीच होण व त्यावर अनभवाच्या द्वारे येणाऱ्या सवेदनाकडन पहिली अक्षरे जिहिली जातात असे म्हटले आह अद्या निरनिराळया कल्पना पाहि ही फारच गोंधळ उडन जातो. प्रण मन ग्हणजे काय हे जरी यिश्‍िचित सागता आले नाही तरी ते क्षरीरापेक्षा निराळे आहे, त्याला काही तरी रयरूप आहे व त्याला स्वतत्र अस्तित्व आहे यात मात्र शका वाटत नाही कारण मताचे स्वतत्र अस्तित्व सिद्ध करण्यासाठी गेकडो उदाहरण देला येशील अधी कल्पना करा की, वर्गात शिक्षक काही माहिती सागत असताना शापण बाह्यतः त्याकडे लक्ष आहे असे भासवीत असतो, पण एकीकडे सनात 2यरेच विचार चालले असतात अशा वेळी जर शिक्षकाने अचानक प्रश्‍न विचारला तर झोपेतून एकदम जागे झाल्याप्रमाणे आपण दचकतो आपल्याला प्रदन काय विचारला आहे हेहि समजत नाही व पुरते लक्ष नसल्याने उत्तरहि