हिंदु धर्माचीं तत्वें | Hindu Dharmaachiin Tatven

(9) १ इश्वर आहे काय !? ईश्वराचे अस्तित्व सर्व खिस्ती धर्मोपदेशकांनीं मान्य केलें आहे. त्याचप्रमाणें हिंदूधर्महि ईश्वराचे अस्तित्व मानतो. बहुतेक सर्व धर्मात ईश्वराचं अस्तित्व मानलें आहे. पण धर्म म्हटला म्हणजे इश्वर मान- लाच पाहिजे असें नाहीं. बौद्ध धर्मात आणि जैन घर्मांत ईश्वराचे अस्तित्व मानलेले नाहीं. नास्तिक म्हणजे इंश्वर नाहीं असें म्हणणारे लोक केवळ धमंहीन आहेत असें मानतां येत नाहीं. या जगतांत धर्म नाहीं, पापपुण्य नाहीं, आत्मा नाहीं, परलोक नाहीं, इश्वर नाहीं असा सर्वच गोष्टींना नकार देणारे कट्टर नास्तिक आपण सोडन दिले तरी सामान्य नास्तिक म्हणजे निरीश्वरवादी लोक धमेहीन आहेत असें नाहीं. परंतु अशा लोकांचे बौद्घादि एकदोन धमम सोडले असतां बहुतेक सर्वे धर्मात ईश्वर आहे असच मानलेलं आहे. ताच्विक दृष्ट्या विचार करूं लागलें म्हणजे इंश्वर नाहीं, कारण तो कोठेंहि दिसत नाहीं अशी प्रथम कल्पना येते. तसेंच स्पेन्सर- सारख्या महाभौतिकशाब्रवेत्त्यांनीं ईश्वर आहे कीं नाहीं हॅ आम्हांस सांगतां येत नाहीं, तो अज्ञेय आहे असें मानलें हें प्रसिद्ध आहे. इंश्वराचें अस्तित्व जगांतील नीतिपग्रयुक्त व्यवहाराला मुळींच आवश्यक नाहीं असेंहि पुष्कळ नीतिशाखरज्ञ म्हणतात. किंबहुना बुद्धानेंहि असेंच सांगितलें. एका शिष्यान बुद्धास * ईश्वर आहे कीं नाहीं!” हा प्रश्न केला, तेव्हां त्यानें उत्तर दिलें “ इश्वर आहे असे मीं तुला सांगितलें आहे काय !? शिष्याने उत्तर दिलें 'नाहीं.? बुद्धाने पुन्हां विचारलें, * ईश्वर नाहीं असें मीं तुला सांगितलें आहे काय!” शिष्यानें उत्तर दिलें, * तसेंहि नाहीं. ? तेव्हां बुद्धाने शेवटीं सांगितले कीं, “ ईश्वर आहे किंवा नाहीं या गोष्टीचा वं. विचारच करूं नकोस.”