चित्पावन | Chitpaavana

चित्पावन शब्द ध्‌ आहे. चित्यावन हे इजिप्त देशादून आले असें ,निःसंशय सिद्ध होईल तर कदाचित्‌ ही व्युत्पत्ति दूरान्वयाने तरी समर्थनीय मानतां येईल, श्री, घाणेकर ह्यांनी एक निराळीच व्युत्पत्ति सुचविली आहे. ते म्हणताते चिपळूण येथे मलबारकडील कोंगनाडांतील पुल्नाडकडून परश॒- रामाबरोबर आलेल्या लोकांनी नवीन वसाहत केली व त्या वसाहतीला चिकूपुण किंबा चिल्युण असें नांव दिलें, चिक्क म्हणजे लहान, हा कानडी शब्द आहे. ह्या चित्‌पुणाचे संस्कृत रूप चित्यावन है होय. ह्या व्युत्पत्तात अनेक गोष्टी ग्रहीत धरल्या आहेत. पुन्नाडाहून कांही लोक कोकणांत येऊन त्यांनी वसाहती केल्या ह्यास ऐतिहासिक पुरावा नाही. चिकर्चे चित्‌ क्स झालें ते घाणेकर सांगत नाहीत. कानडींत चिट शब्द आहे, त्याचे चित्‌ होणें शक्य आदे; पण मग चित्युण असाच मूळ शब्द असला पाहिजे. चिकूप्रमाणे चिट ह्यार्चाहि अर्थ लहान असा होतो, चिटयुप्पी ह्या गांवाच्या नांवांत चिट शब्द आपणांस आढळतो. घाणेकरां- च्य़ मत चिकूपूण किंबा चित्युण ह्याचें अपभ्रष्ट रूप चिपळूण ह होय. ह्या कल्पनेप्रमाणे परशुराम उत्तरेकटून दक्षिणेस न जातां दक्षिणेकट्ूून उत्त- रेस आला. षाणेकरांची व्युत्पत्ति मानवण्यासारखी नाही. ब्राह्मणपत्रिकॅत (वर्ष ६, अंक ८) रामतनय ह्यांनी आणखी वेगळ्या रीतीने चित्यावन शब्दाची व्युत्पत्ति सुचविली आहे. चितास्थानी पावन झालेले लोक ते चितापावन असें त्यांचे म्हणणें आहे. चितापावनाचें ऱ्हस्व रूप चित्पावन होय. चितास्थान म्हणजे स्मशान, समुद्रकांठ ही स्मशानभूमि असते. ह्या व्युत्पत्तीमध्ये असा दोष आहे की, मुख्य शब्द जो स्थान त्याच! आत्यंतिक लोप होतो. आणि असा लोप होण्यास कोणतॅहि योग्य कारण दिसत नाही. शिवाय समुद्रकांठी चित्यावन लोक वेण्यापूर्वी प्रेते जाळीत १ प्राचीन द्राविड १०८.