पेशवाईच्या सावळींत | Peshavaaichya Saavalint

(२) नाण्यांच्या नांवांच॑ लेखन एकाच तर्‍हेचे बुद्धिपुरस्र ठेवलें नाही. उ. सिक्का, शिक्का दोर्नाह रीरतींनी हा शब्द लिहिलेला आढळेल. मंडळांत वाचण्यासाठी मी ज्या नोंदी अगर मजकूर कच्च्या वर्दहीत उतरून घेतला होता तो सर्वच प्रस्तुत पुस्तकांत छापला गेला नाही. ह्यास्तव अनुमान- सिद्धीला आवश्यक वाटला तेथे त्या वर्दीतून अधिक मजकूर प्रस्तावनेत समाविष्ट केला आहे. ह्या पुस्तकाचीं अकरा प्रकरण आहेत. एकंदर मजकुराची फाळणी विषया- नुसार केली आहे; तथापि ह्या कार्मी हलगर्जीपणा झाला आहे ही गोष्ट कथषूल करणे भाग आहे. द्विरुक्तीच्या दोषाचे समथन करावयाचे झाल्यास एकच रकम पण अनेक विषयांसंबंधाने तिला महत्त्व येऊ शकत अर्से म्हणतां येईल. परंतु अशा रीतीने खरा दोष उडवून मोकळं होणे ह्यांत हृटवादीपणाच दिसून येण्या- सारखा आहे. खासगावाल्यांचे कागद वाचून मी एक स्वतंत्र लेख लिहिलेला मंडळाच्या त्रेमासैकांत प्रसिद्धहि झाला होता; परंतु अनवघानाने तो ह्यांत सामील करावयाचा राहेळा. ही चुकी प्रस्तावना लिहावयास घेतल्यावर नजरेस आली; त्यासुळे तो “संकीर्ण”' ह्या शेवटल्या प्रकरणांत घालावा लागला. र्‌ रा. ब. वाड ह्यांच्या पेशव्यांच्या रोजनिशांप्रमाणे “पेशवाईच्या सावलीत? डा आधारम्रंथ आहे. दोनहि ग्रंथाचं स्वरूप एकच; फरक इतकाच की, बहिल्या ग्रंथांत पेशवे व भोसले ह्यांच्या रोजनिशांतील उतारे प्रायः घेतलेले आहेत, तर प्रस्तुत पुस्तकांत पेशव्यांचे नोकर व चिपळूणकरांसारखे व्यापारी ह्यांच्या लमा[खर्चांतील रकमांचा उपयोग बव्हंशी केलेला आहे. तुळशीबागवाले, कल्याणचे सुभेदार, खासगीवाळे, वैद्य व चिपळूणकर ह्यांची दप्तरे तपासून त्यांतील माहितीचा झ्या पुस्तकाकरता उपयोग केला आहे. पैकी, तुळशीबागवाले व चिपळूणकर झांचे कागद भा. इ. सं. मंढळांतच होते. खासगीवाले यांच्याकडील कागद खोलापूरचे के. रा. ब. साठे ह्यांच्यामार्पत मला मिळाले, वेद्य व कल्याणचे सुभेदार ह्यांची माझा ओळख असल्यामुळे मी मागतांच त्यांनी आपलीं दत्तर माझ्या स्वाधीन केलीं. तुळशीबागवाल्यांच्या चामड्याच्या पुह्याच्या शिवलेल्या वह्या आहेत. कीदंवहीला रोजनामा म्हटलेले असून त्या सालची दुसरी वद्दी म्हणजे खतावणी