सयाजीराव गायकवाड १ | Sayajirao Gayakvad 1

प्रररण १ छे] गायकवाडांचा पूर्वेतिहास प व सरदेशमुखी वमूल करण्यास पाठविडें, त्यांनीं हे कर वागळाणमर्थ्येच बघूठ कैळे, असे नव्हे; तर त्यापुर्दे जाऊन झुरत जिल्ह्यांतहि बसू केळे. सन १७०५० साठीं पुन्हां खंडेराव दाभाडे यांनीं मोठया प्रमाणावर स्वारी वरून, नर्मदापार्‌ होऊन, मॉगटांच्या दोन सैन्यांचा पराभव केल्य. यानंतर गुजराय- पासून वऱहाणपूरपर्यंत त्यांनीं आपल्या सैन्याच्या तुकड्या कायमच्या ठेवून देऊन, स्वतः आपण काठेबादांत सोरवपर्यंतहि स्त्रारी कैठी. या स्वाऱ्यांतून त्यांना सुस्य मदत त्यांच्या हाताखाठीळ सरदार दमांजीराव गायशवाड यांची होती. या गायकवाड घराण्याचें मूळचें उपनाव मत्र हें होय. यांचा मूळ पुर्प भंदााजीराव असन्याचें विश्वसनीय हेखायरून वाळून येते. मंत्रे या उप- नांवार्चेच पुरे मत्री असें रूप झाळें, व ल्या घराण्यांतीड पुरय पुर्दे गायवत्राट म्हटळे जाऊ छागल्यानतर दोन्हीं नांवांचें मिळून संयुक्त नांय मंत्रीगायकवाड असें म्हणण्यांत येऊ ळागलें; ब अजूनहि या घराण्यातील क्ल्यिक खोक आपलें नागर म्रीगायश्वाड असें छात्रतात. या घराण्याचा मूळ पुरुप नंढाजीरात्र यानें बावाच्या तटल्त्यांत॑ सापडलेली एक गाय सोटवून आपल्या घराच्या कब्यादाच्या आड सुरक्षित आणून ठेविळी, म्हणून त्याटा ब त्याचे वंदाजाना गाययवाट अर्सें पुढें म्हणू ठागठे, या गायकवाडांचें मूळ गाय भर, ताळुका हवेली, जिल्हा पुणें, हें होय. नदाजीरात्र हा था गर्दी दोती कारून रहात असे. त्याव्य चार पुत असून त्यापैकीं तिथे त्याच्याप्रमाणेंच होती बाड छागठे. पण त्यातीऊ एक पानजीराय ऊर्फ दमाजीराव याते अगी चागर्े शौर्य असल्यामुळे, त्यांना होतीचा धंदा पसंत न पटून, ते राहू महाराजाचे तव्काठीन सेनापति खटेराय दाभाडे यांजकडे जाऊन त्यांचे सैन्यात नोकरीस राहिले. त्या वेळी दिल्ीव्या बादडाह्यचा सुमेदार्‌ आप्सह्ा ऊर्फ निजाम उन्मुल्य यार्ने पांदशाहीची दुर्बेछ स्थिति पाहून आपलें स्वतंत्र शर्‍्य स्थापण्याचा मनसुवा आरंमिडा. त्यामुळें वाददह्यर्वे निजामाीं संप्राम