यंत्रशास्त्राचीं मूळें | Yanvashaastrraachiin Muulen

संबंधी चलन- वेग- वेगायात. र. छु पदाथांचे चलनाचे लरेचे पारिमाणास वेग ह्मणतात. आणि जेव्हां पदार्थांचे चलन सम आहे, तेव्हां त्याचा वेगाचे पारिमाण' या रीतीनें काढावे; त्या पदार्थास कांहीं अंतरावर जाण्यास ओज काळ लागेल त्याणे त्या अंतरास भागावे, भागाकार येईल तें वेगाचे परिमाण झाले. उदा- हरण; जर एक पदार्थ तीन सेकंदांत तीस फटी चालतो तर द्याचा वेग दर सेकंदांत दहा फूटी आहे. समकाळांत समान अंतरावरून जर पदाथांचे चलन घडते तर त्यास समचलन ह्मणावे; जर ते चलन अधि- कांधिक वाढत जात आहे, तर त्यास वर्धमान चलन हणावे; आणि जर कमी होत गेलें तर, दास क्षीयमाण चलन ह्मणावे. जा शक्तीने एकादा चलनवििष्ट पदार्थ दुसऱ्या पदा- थावर आपटतो तीस वेगाघात किंवा चलनसंचय ह्मण- तात. आणि तो वगाघात, पदार्थांचे प्रकृतिंपरिमाण अथवा वजन, वेगाने गणिले इतक्याबरोबर असतो; ह्मणन दोन तोळे वजनाचे स्थिर गोळ्यास कांहीं वेग देण्यास जी प्रेरणा पाहिजे, तिअपेक्षां पांचपट प्रेरणा दहा तोळे वज नाचे गोळ्यास तितकाच वग आणायास पाहिज. जरी त्या दोन गोळ्यांचे वग सारिखे आहेत, तरी लहान गाळ्या पेक्षां मोठा गोळा पांचपट' अधिक शक्तीने चालेल; परंतु जर लहान गोळ्याचा वेग पांचपट' वाढाविला, तर द्या दो- घांचे वेगाघात अथवा चलनसंचय बरोवर होतील ह्मणजे एकाने दहा गथिले इतका वेगाधात लाहानाचा आहे,आणि दुसऱ्याचा, दोन गुणिले पांचांनी इतक्याबरां