टीपा आणि टिप्पणी | Tiipa Aani Tippani

टीका : काल, आज आणि उद्यां वूमनरणव जोशी ह्यांनी केलेलीं “प्रेम कीं लौकिक १', “दुटप्पी कीं दुहेरी १” ह्या कादंबऱ्याचीं परीक्षणे, बा. अ. भिडे ह्याचीं पुस्तक-परीक्षणे, केळकरांनीं केलेलें कोल्हटकरांच्या *मूकनायकाचे ? परीक्षण किवा श्रीपाद कृष्णांनीं केलेलें “ तोतयाच्या बडा 'च परीक्षण हीं किंवा असलीं परीक्षणं आठवलीं व आजच्या काळांत प्रसिद्ध होत असलेलीं पुस्तकपरीक्षणे लक्षात घेतलीं कीं अगदीं प्रथम जी गोष्ट जाणवते तो परीक्षणांच्या छांबीसंबंधींची. कालच्या आणि आजच्या परीक्षणांच्या लाब्रीरुंदींत केवढा फरक पडलेल्या आढळतो ! तसलीं छांबरूंद परीक्षणे आतांच्या नियतकालिकांतून सापडणें एकंदरीने मुष्कीलच. तितकी तपशीलवार परीक्षणे आतां कोणी लिहितही नाहीं आणि कोणीं लिहिलीं तर वाचक तीं वाचतीलच अशी खात्रीही नाहीं. हे कालचे परीक्षणकार परीक्षित पुस्तकांत क्राउन साइझचीं ( किवा डेमी साइझचीं ) किती एष्रें आहेत तेथून आपल्या परीक्षणांना सुरवात करीत आणि परीक्षित ग्रंथ कोणत्याही वाड्यय- प्रकारांत का मोडत असेना (तो कथा, कादंबरी, नाटक वा कवितासंग्रह कां असेना ) ते आपल्या परीक्षणाच्या शेवटीं त्या ग्रंथांत सापडलेले चुकीचे शब्द, १